قواعد عربی (1) و (2)
کلمه در زبان عربی به سه نوع تقسیم می شود : 1- اسم 2- فعل 3- حرف
1ـ اسم : کلمه ایست که دارای معنی می باشد اما زمان ندارد .
2ـ فعل : کلمه ایست که دارای معنی و زمان می باشد .
3ـ حرف : کلمه ایست که نه معنی دارد و نه زمان بلکه برای مقاصد مختلف در بین اسم و فعل به کار می رود.
« اسم »
اسم در عربی از نظر جنس و عدد تقسیماتی دارد .
1ـ مذکر : بر جنس نر دلالت می کند .
اسم از نظر جنس :
2ـ مونث : برجنس ماده یا هر کلمه ای که علامت مونث را داشته باشد .
1)ه : التلمیذه ، المعلمه ، المدرسه
علائم مونث : 2)الف مقصوره ( ا – ی ) : کبری ، لیلی ، دنیا ، علیا
3) الف ممدوده : ( اء ) زهراء ، حمراء ، سوداء
نکته : در زبان عربی بعضی کلمات با وجود نداشتن علائم مونث ، مونث فرض می شوند ، و به این گونه کلمات « مونث معنوی » می گویند که عبارتند از :
ارض ، شمس ، نفس ، حرب ، بئر ، نار ، دار ، اسامی شهرها و کشورها و
اجزای زوج بدن مانند عین ، ید ،رِجل ، اُذن و ...
نکته : برای اسم های بالا فعل و ضمیر ، اسم موصول و اسم اشاره و ... بصورت « مفرد مونث » می‌آید.
1ـ مفرد
1ـ انِ : والدان ، جنتان ، بحران
اسم از نظر عدد 2ـ مثنی
2ـ ینِ : والدین ،جنتین ،بحرین
1ـ مذکر سالم
3ـ جمع 2ـ مونث سالم
3ـ مکسّر ( تکسیر )
1ـ ونَ : معلمون ، ظالمون ، صادقون ، منتصرون
جمع مذکر سالم :
2ـ ینَ : معلمینَ ، ظالمینَ ، صادقینَ ، منتصرینَ
جمع مونث سالم : « ات » : تلمیذات ،معلمات ، جنّات ،آیات
جمع مکسر ( تکسیر ) : جمعی است که علامت های مرسوم جمع را ندارد و به عبارتی جمع های بی قاعده هستند و راه یادگیری آن حفظ کردن آنها می باشد : تجارب ، مدارس ، ابرار ، اصوات ، کُفّار ، سنین ، قرون .
دانش آموزان عزیز توجه داشته باشند که ما در پایان جزوه جمع های مکسر موجود در کتابهای درسی را خواهیم آورد و می توانند از آن استفاده کنند .
نکته : بعضی از اسم ها در آخرشان علائمی نظیر ان ، ین و ات دارند اما مثنی یا جمع مذکر یا مونث نیستند بلکه جمع مکسر می باشند مانند :
ابدان ، ادیان ، مساکین ، جُدران ، اموات ، اصوات ، اوقات و ابیات
«مبحث فعل »
فعل : کلمه ای است که بر انجام گرفتن کاری یا حالتی در زمانی مشخص مانند : گذشته ، حال ، آینده دلالت میکند .
انواع فعل : 1ـ ماضی 2ـ مضارع
1ـ فعل ماضی : فعلی است که بر زمان گذشته دلالت می کند و دارای 14 صیغه می باشد . که 6 صیغه آن غائب و 6 صیغه آن مخاطب و 2 صیغه آن متکلم می باشد . مانند :
نمونة صرف فعل ماضی :
1ـ کَتَبَ 7ـ کَتَبْتَ
مذکر 2ـ کتبا مذکر 8ـ کَتبتما
3ـ کتبوا 9ـ کتبتم 13ـ کتْبتُ
غائب 4ـ کَتَبَتْ مخاطب 10ـ کتبتِ متکلم
مؤنث 5ـ کتبتا مؤنث 11ـ کتبتما 14ـ کتبنا
6ـ کتبْنَ 12ـ کتبتن
علائم فعل ماضی را می توان بدین صورت آموخت :
1ـ ـ 4ـ تْ 7ـ تَ 10ـ تِ 13ـ تُ
2ـ ا 5ـ تا 8ـ تما 11ـ تما 14ـ نا
3ـ وا 6ـ نَ 9ـ تُمْ 12ـ تُنَّ
نکته : فعل ماضی همیشه با حرف (ما ) منفی می شود اما فعل مضارع معمولا با (لا ) منفی میشود.
2)فعل مضارع : که بر زمان حال یا آینده دلالت می کند و دارای 14 صیغه است . مانند :
1ـ یَکتُبُ 7ـ تَکتُبُ
مذکر 2ـ یکتبان مذکر 8ـ تکتبان
3ـ یکتبون 9ـ تکتبون 13ـ اَکتُبُ
غائب 4ـ تَکتُبُ مخاطب 10ـ تکتبینَ متکلم
مؤنث 5ـ تکتبان مؤنث 11ـ تکتبان 14ـ تَکتُبُ
6ـ یَکتُبْنَ 12ـ تکتبن
علائم فعل مضارع را می توان بدین صورت آموخت :
1ـ یـ (ـُـ) 4ـ ت (ـُـ) 7ـ ت (ـُـ) 10ـ ت ین 13ـ ا (ـُـ)
2ـ یـ ان 5ـ ت ان 8ـ ت ان 11ـ ت ان 14ـ ن (ـُـ)
3ـ یـ ون 6ـ یـ ن 9ـ ت ون 12ـ ت ن
برای یادگیری صرف فعل های ماضی و مضارع می توان فعل های زیر را صرف کرد
جَلَسَ ، یَجْلِسُ / خَرَجَ ، یَخْرُجُ / نَصَرَ ، یَنصُرُ / عَلِمَ ، یَعلَمُ
نکته : از فعل مضارع می توان فعل های امر ، نهی ، نفی و مستقبل را ساخت .
1)طریقه ساختن فعل امر مخاطب :
فعل امر مخاطب از 6 صیغه مضارع مخاطب ساخته می شود بدین صورت که :
1ـ حرف ( ت ) از اول مضارع حذف می شود .
2ـ آخر مضارع مجزوم می شود یعنی ضمه آخر (ـُـ) ساکن و اگر نون داشته باشد حذف می شود (بحز صیغه12) .
3ـ حال اگر اولین حرف باقی مانده ساکن باشد به اول فعل همزه ( ا ) اضافه می کنیم و حرکت همزه بر اساس حرف عین الفعل ( دومین حرف اصلی ) معین می شود که اگر عین الفعل « فتحه یا کسره » باشد به همزه « «کسره» می دهیم و اگر ضمه باشد به همزه « ضمه » می دهیم . مانند:
تَکْتُبُ اُکتُبْ تَجْعَلُ اِجعَلْ تَضْرِبُ اِضرِبْ
تَکْتُبان اُکتبا تَجْعَلان اِجعَلا تَضرِبان اِضرَبا
تَکتُبون اُکْتبوا تَجْعَلونَ اِجعَلوا تَضرِبون اِضرِبوا
تَکتُبین اُکتبی تَجعَلین اِجعلی تضربین اِضربی
تَکتُبان اُکتبا تَجعلان اِجعلا تضربان اِضربا
تکتبن اُکتبن تَجْعَلْنَ اِجعلن تضربن اِضربن
طریقه ساختن فعل نهی :
علامت فعل نهی ( لا ) می باشد که بر سر فعل می آید و آخر آن را مجزوم می کند . یعنی ضمه را ساکن و نون را حذف می کند ( به جز صیغه 6 و 12 ) مانند :
تَکتَبُ لا تکتُبْ تکتبین لا تکتبی
تکتبان لا تکتبا تکتبان لا تکتبا
تکتبون لا تکتبوا تکتبن لا تکتبن
طریقه ساختن فعل نفی :
علامت فعل نفی نیز ( لا ) می باشد اما در اینجا ( لا ) آخر فعل را مجزوم نمی کند بلکه فقط معنای مضارع را منفی می کند .
یکتبُ لا یکتبُ تکتُبُ لا تکتُبُ
یکتبانِ لا یکتبانِ تکتبان لا تکتبا
یکتبون لا یکتبونَ یکتبن لا یکتبن
طریقه ساختن فعل مستقبل :
هرگاه دو حرف ( س و سوف ) را بر سر فعل مضارع بیاوریم فعل مستقبل ساخته می شود .
یکتب سیکتب ( خواهد نوشت ) سوف اکتب (خواهم نوشت)
تکتب ستکتب( خواهی نوشت ) سوف نکتب ( خواهیم نوشت )
1ـ امر اُکتبْ بنویس
تکتُبُ ( می نویسی ) : 2ـ نهی لا تکتبْ ننویس
3ـ نفی لا تکتبُ نمی نویسی
4ـ مستقبل ستکُتبُ خواهی نوشت
صرف صیغه افعال با اصطلاح عربی آنها
