فصل اول
شناخت شـرکتهای تضامنـی
طبیعت شرکتهای تضامنی بهترین تعریف در مورد طبیعت شرکتهای تضامنی ازمتن قانون استخراج می شود :
بر طبق قانون تجارت ( ماده 116 ) شرکت تضامنی شرکتی است که در تحت اسم مخصوص برای امور تجاری بین دو یا چند نفر با مسئولیت تضامنی تشکیل می شود . اگر دارائی شرکت برای تادیه تمام قروض کافی نباشد هریک از شرکاء مسئول پرداخت تمام قروض شرکت است . هر قراری که بین شرکاء برخلاف این ترتیب داده شده باشد در مقابل اشخاص ثالث کان لم یکن خواهد بود .بمنظور توضیح بیشتر لازم است ویژگیهای تعریف فوق را بطور دقیق مورد بررسی قرار دهیم :
الف – شرکت تضامنی تحت اسم مخصوص تشکیل می شود .
از آنجا که اعتبار و شخصیت شرکاء در اینگونه شرکتها اهمیت فراوانی دارد . بنابراین ضروری است که نام شرکت از ویژگی خاصی برخوردار باشد .
به موجب قانون تجارت (ماده 117) . در اسم شرکت تضامنی باید عبارت شرکت تضامنی و لااقل اسم یکنفر از شرکاء ذکر شود . در صورتیکه اسم شرکت مشتمل بر اسامی تمام شرکاء‌نباشد باید بعد از اسم شریک یا شرکاء که ذکر شده است عباراتی از قبیل ( و شرکاء) و ( و برادران )
قید شود .مانند (شرکت تضامنی حسینی وپسران ) بنابراین چنانچه شریک مذکور زمانی از شرکت خارج ویا فوت گردد نام وی از شرکت حذف و یا به نام سایر شرکاء تغییر می یابد .
ب – بکارگیری واژه تضامنی
بکارگیری واژه تضامنی در نام شرکت به این دلیل است که در شرکتهای تضامنی هر یک از شرکاء به تنهائی ضامن کلیه تعهدات شرکت می باشد و در واقع شرکاء در برابر بستگانکاران مسئولیت تضامنی دارند،یعنی چنانچه شرکت نتواندبموقع ازعهده تعهدات خود بر آید مدعیان شرکت با مراجعه به هر یک از شرکاء می توانند ادعای طلب نمایند و شرکاء نیز ملزم می باشند حتی از محل اموال شخصی خود طلب آنان را پرداخت نمایند . چگونگی انجام مراحل آن در مباحث بعدی مفصلا مورد بحث قرار خواهد گرفت . بنابراین بکارگیری واژه تضامنی در نام شرکت نشانگر اعتبار بیشتر شرکت می باشد و بهمین دلیل در موقع تشکیل این نوع شرکتها افراد،شرکاء خود را از بین اشخاص مطمئن و معتبر در امر تجارت می نمایند و اشخاص طرف معامله نیز با اطمینان خاطر بیشتری با شرکتهای تضامنی به فعالیت های تجاری می پردازند زیرا در صورت عدم توانائی شرکت در اجراء تعهدات بعلت مسئولیت تضامنی شرکاء، با ادعا بر اموال شخصی هر یک از شرکاء طلب آنان قابل تادیه می باشد. ازاین جهت این نوع شرکتها از لحاظ اجتماعی دارای اعتبار بسیاری می باشند .
همان طور که از متن قانون بر میاید ، چنانچه شرکاء بین خود قائل گردند که براساس آن
در برابر تعهدات شرکت مسئولیت بپذیرند از نظر قانونی قابل قبول نمی باشد و این گونه توافقات مسئولیت تضامنی شرکا رادر برابر تعهدات شرکت تحت تاثیر قرار نمیدهد .بنابراین شرکانمی توانند با استناد به توافقات فیمابین ازمسئولیت تضامنی خود سرباز زنند . بالفرض اگر شریکی با سایر شرکاء توافق نماید که در برابر تعهدات شرکت هیچگونه مسئولیتی نداشته باشد ، چنانچه شرکت نتواند بموقع از عهده بازپرداخت بدهیهای خود براید و دارائیهای شرکت نیز برای ادای دین
شرکت کافی نباشد اشخاص ثالث که بستانکار شرکت می باشند ، مدعی بر اموال شخصی هریک از شرکاء جهت طلب خود می باشند و حتی شریک مذکور نمی تواند با تکیه بر توافقات داخلی خود با سایر شرکاء شرکت از عهده بازپرداخت طلب اشخاص ثالث سرباز زند .
ج – آیا شرکت تضامنی نیز در برابر تعهدات شرکاء مسئولیت دارد ؟
اگر چه هر یک از شرکاء به تنهائی در برابر شرکت مسئولیت تضامنی دارند اما بر عکس آن صادق نمی باشد یعنی شرکت تضامنی در برابر بدهیهای شرکاء که مربوط به امور شخصی آنان می باشد هیچگونه تعهدی ندارد مگر آنکه شرکت تضامنی منحل گردد که در اینصورت بر طبق قانون عمل خواهد شد . بر طبق ماده 126 قانون تجارت هر گاه شرکت تضامنی منحل شود مادام که قروض شرکت از دارائی آن تادیه نشده هیچیک از طلبکاران شخصی شرکاء حقی در آن
دارائی نخواهند داشت ، اگر دارائی شرکت برای پرداخت قروض آن کفایت نکند طلبکاران شخصی شرکت حق دارند بقیه طلبکاران خود را از تمام یا فردفرد شرکاء ضامن مطالبه کنند . ولی در اینمورد طلبکاران شرکت بر طلبکاران شخصی شرکاء حق تقدم نخواهند داشت .
ماده قانونی فوق نیز تاکیدی بر مسئولیت تضامنی شرکاء در برابر تعهدات شرکت دارد ولی نکته حائز اهمیت انست که از نظرقانون طلبکاران شرکت و طلبکاران شخصی هر یک از شرکاء بر اموال خصوصی شریک مذکور یکسان می باشند و بستانکاران شرکت هیچگونه ارجحیتی نسبت به طلبکاران خصوصی آن شریک ندارند .
بر طبق ( ماده 129) قانون تجارت طلبکاران شخصی شرکاء حق ندارند طلب خود را از دارائی شرکت تامین یا وصول کنند ولی می توانند نسبت به سهیمه مدیون خود ازمنافع شرکت یا سهمی که در صورت انحلال شرکت ممکن است به مدیون مزبور تعلق گیرد هر اقدام
قانونی که مقتضی باشد بعمل آورند .
طلبکاران شخصی شرکاء در صورتیکه نتونسته باشند طلب خود را از دارائی شخصی مدیون خود وصول کنند ممکنست نسبت به سهم وی در شرکت اداعای طلب نمایند . سهم شریک
عبارت از مبلغی است که درصورت انحلال شرکت یعنی فروش دارائیها و پرداخت بدهیها با در نظر گرفتن کلیه موافقتنامه های شرکاء در مورد نحوه تقسیم سود یا زیان حاصل از تصفیه بین شرکاء،
به هر شریک تعلق می گیرد . بنابراین در چنین مواردی طلبکاران شخصی شرکاء می توانند انحلال
شرکت را تقاضا نمایند اعم از اینکه شرکت برای مدت محدود یا نا محدود تشکیل شده باشد مشروط برانیکه لااقل شش ماه قبل قصد خود را بوسیله اظهارنامه رسمی به اطلاع شرکت رسانیده باشند ، در اینصورت شرکت یا بعضی از شرکاء می توانند مادام که حکم نهایی انحلال صادر نشده است با تادیه طلب بستانکاران مزبور تا حد دارایی مدیون در شرکت یا با جلب رضایت آنان بطرق دیگر از انحلال شرکت جلوگیری نمایند.
د- شرکت تضامنی بین دویا چند نفر شریک تشکیل می شود .
اصولا برای تشکیل هر شرکت تجاری همانطور یکه از مفهوم واژه شرکت برمیاید حداقل دو نفر شریک لازم است اما مازاد بر آن از نظر قانونی محدودیتی ندارد . مورد فوق یکی از وجوه افتراق هرشرکت تجاری با موسسات انفرادی می باشد . در شرکتهای سهامی بر طبق ماده 3 قانون تجارت تعداد شرکاء نباید از سه نفر کمتر باشد در انواع شرکتهای تعاونی نیز شرکاء بیشتر از دو نفر می باشند در قانون تجارت ایران درمورد تشکیل شرکت تضامنی بین یک یا چند نفر شریک شخصیت شرکاء از نظر حقیقی و حقوقی بودن تعیین نشده است و اینکه شرکت تضامنی می اتواند از یک یا چند شرکت دیگر تشکیل شود هیچگونه توضیحی داده نشده است و چنین برمیآید که منظور نظر قانونگذار از نفر فقط اشخاص حقیقی می باشند که می توانند به تشکیل شرکت تضامنی مبادرت ورزند.
